ΓΚΡΑΝ ΤΟΡΙΝΟ (GRAN TORINO)

Σκηνοθεσία: Κλιντ Ίστγουντ
Παίζουν: Κλιντ Ίστγουντ, Μπι Βανγκ, Ανέι Χερ, Κρίστοφερ Κάρλεΐ
Διάρκεια: 116’
2008

Το «Gran Torino» είναι ένα πραγματικό αριστούργημα.

Δεν αποτελεί όμως το «αριστερό φιλμ» – όπως έγραψαν οι περισσότερες κριτικές – που παραδόξως γύρισε ένας δεδηλωμένα συντηρητικός σκηνοθέτης ο οποίος στα νιάτα του ενσάρκωσε αντιδραστικούς, μάτσο ήρωες. Το «Gran Torino» δεν είναι η μετάνοια του γέρου σκηνοθέτη για το «χυδαίο παρελθόν» του, αλλά αντιθέτως η επιτομή της κοσμοθεωρίας του, κοσμοθεωρία στην οποία είναι συνεπής από το 1971 και την πρώτη του σκηνοθεσία.

Το φιλμ αποτελεί την ύστατη υπεράσπιση της κατά Ίστγουντ Αμερικής. Θέλει να διασώσει τις αξίες του τόπου που κάποτε κόντεψε να γοητεύσει όλο τον κόσμο. Και ταυτόχρονα αποτελεί άλλη μια ένδειξη του πόσο περίπλοκο είναι το σύμπαν των αξιών και των ιδεολογιών. Τα πράγματα σπάνια είναι αυτά που εν πρώτοις φαίνεται να είναι. Και καλό είναι πάντα να τα προσεγγίζουμε με λεπτή αίσθηση και λεπτή κρίση. Ιδίως αν θέλουμε να τα αλλάξουμε...

Η βασική μεταφορά της Αμερικής είναι η έννοια του χώρου. Μέχρι τα τέλη του 19^ου αιώνα, η Αμερική ήταν μια μεθόριος που διαρκώς μετακινούνταν προς τη Δύση. Χώρος κενός για να εγκατασταθούν άνθρωποι αηδιασμένοι από την παρακμή της παλαιάς Ευρώπης και να ιδρύσουν την ατομική τους Γη της Εδέμ. Ως ο «άνθρωπος από το πουθενά» των γουέστερν, ο Ίστγουντ διάνοιγε αυτό το χώρο και εξασφάλιζε τη δυνατότητα των αδύναμων ανθρώπων να τον κατοικήσουν.

Πράγματι, η Αμερική εποικίστηκε, πρόκοψε, άνοιξε βιομηχανίες. Μετά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, οι μητροπόλεις της έγιναν ο κατεξοχήν αστικός χώρος του κόσμου. Και πάλι ο Ίστγουντ, ως επιθεωρητής Κάλαχαν αυτή τη φορά, φρόντιζε να πολεμήσει τη βία τους ωστε να μπορούν οι γέροι να γεράσουν και τα παιδιά να μεγαλώσουν.

Η Αμερική βασίζεται στην έννοια της ιδιοκτησίας. Όχι όμως τόσο ως συσσώρευση πλούτου που διαφθείρει, όσο ως «ο Φράχτης γύρω από το Σπίτι Μου», δηλαδή η ιδιοκτησία ως προστασία της ατομικής ουτοπίας του καθενός.

Στην ταινία, ο γέρος Ίστγουντ κάθεται στον κήπο του και γρυλίζει στους ασιάτες γείτονες. Περιφρουρεί ως σκύλος την καθ΄ αυτόν ουτοπία του. Σύντομα ωστόσο θα διαπιστώσει πως οι γείτονές δεν τον επιβουλεύονται, μα πως προσπαθούν και αυτοί να εγγραφούν στο χώρο της Αμερικής. Και όταν δει πως οι θεσμοί και οι συνθήκες της πατρίδας του δεν τους αφήνουν, τότε θα πάρει το μέρος του.

Ο ήρωας του φιλμ δούλεψε μια ζωή στις κορδέλες παραγωγής της Φορντ. Στα γεράματα, διατηρεί την εργατική περηφάνια μιας άλλης εποχής όπου τα πράγματα ήταν στέρεα. Η οικογένεια σήμαινε οικογένεια, ο κόπος ανταμειβόταν. Με έκπληξη θα διαπιστώσει πως αυτές τις αξίες φέρουν οι ξένοι γείτονες.

Ο συντηρητισμός πιστεύει πως χρειάζονται κανόνες για να λειτουργεί ο Κόσμος και πως οι αξίες του παρελθόντος σωρεύονται μαλακά προς ένα καλύτερο αύριο. Αντίθετα, ο νεοφιλελευθερισμός αντιστρατεύεται τους κανόνες, καθιστά το χώρο ρευστό, ζούγκλα, και αλλάζει κατά βούληση και κατά τύχη τον Κόσμο.

Οι γιοι και κληρονόμοι του (η σημερινή Αμερική) αποδεικνύονται πλέον οι εχθροί του Ίστγουντ. Και έτσι αυτός χαρίζει το μεγάλου κυβισμού Γκραν Τορίνο του στο νεαρό Ασιάτη. Του παραδίδει και εμπιστεύεται τη μεταφορά της παλιάς Αμερικής.

Αυτοκίνητο: το μέσο που διανοίγεις και διασχίζεις το χώρο, μέχρι να βρεις έναν τόπο να ριζώσεις τις αξίες σου.

Αξιολόγηση: * * * * * (5)

Δημήτρης Δρένος

δημοσιεύθηκε στον Εξώστη, 5/3/2009