Παρασκευή 2 Δεκεμβρίου 2011

ΠΟΛΕΜΩΝΤΑΣ ΓΙΑ ΤΗ ΝΙΚΗ (LA GUERRE EST DECLAREE)

Σκηνοθεσία: Βαλερί Ντονζέλι
Παίζουν: Βαλερί Ντονζέλι, Τζέρεμι Έλκαιμ, Σεζάρ Ντεσί
Διάρκεια: 100’
2011


Η περίφημη «Αμελί» του Ζαν Πιερ Ζενέ η οποία εμφανίστηκε από το πουθενά στις κινηματογραφικές αίθουσες το 2001 και έμεινε εκεί για μήνες προκαλώντας δάκρυα και χαμόγελα σε εκατομμύρια θεατές – αρκετοί από τους οποίους πήγαιναν για πρώτη φορά στη ζωή τους σινεμά, για χάρη της, εγκαινίαζε μια δεκαετία εν γένει αισιόδοξη όπου το βασικό ζήτημα για την πλειοψηφία των Ευρωπαίων ήταν η μοναξιά πίσω από τις κλειστές πόρτες των γειτόνων μας.

Έκτοτε κύλισε πολύ νερό στο αυλάκι, διαπιστώσαμε πως στο λογαριασμό προστέθηκαν και άλλες, πιο σκληρές δυστυχίες. Ωστόσο το φαινόμενο «Αμελί» συνέχισε ακάθεκτο. Πολλές ταινίες ακολούθησαν τα χνάρια της, επιδιώκοντας έναν παραμυθένιο ρεαλισμό, μια τρυφερή μετάπλαση και άρση των δυσλειτουργιών του σύγχρονου μητροπολιτικού τρόπου ζωής. Συχνά αποτύγχαναν. Το να προσθέτεις στην αρχή το «μια φορά και έναν καιρό» δε γεννά αυτόματα το παραμύθι. Η αμελίστικη «Odette Toulemonde» πριν από 5 χρόνια κατέληγε, κόντρα σε δυο αιώνες φεμινισμού, να υπερασπίζεται την κουζίνα ως βασίλειο της γυναίκας.

Φέτος, μετά τους «Ανώνυμους Ρομαντικούς», το «Πολεμώντας για τη Νίκη» έρχεται και πάλι από τη Γαλλία, ως μια ακόμα παραλλαγή του είδους. Αυτή τη φορά το θέμα είναι ασήκωτο: ένα νεαρό ζευγάρι μαθαίνει πως το δίχρονο αγοράκι τους, ο Αδάμ, είναι βαριά άρρωστο και μπροστά τους ξετυλίγονται 5 χρόνια επεμβάσεων και θεραπειών. Ωστόσο η ταινία ηθελημένα διαλέγει την ίδια στιγμή να το ελαφρύνει. Ζεστά κάδρα, πολύ μουσική, καρτποσταλικά φλας μπακ στη γνωριμία του ζευγαριού σε ανέμελα πάρτυ. Το παιδάκι δε θα το δούμε να υποφέρει και νιώθουμε πάντα πως θα σωθεί.

Έτσι, πραγματικό θέμα της ταινίας γίνεται το νεαρό ζευγάρι, η ανέμελη γενιά μας που ξαφνικά καλείται να αντιμετωπίσει πράγματα που ποτέ δεν φαντάστηκε. Στη θέση του άρρωστου μικρού θα μπορούσε να είναι η μακροχρόνια ανεργία ή το απλήρωτο δάνειο. Ή ακόμα και η ίδια η δέσμευση της σχέσης. Όταν παντρεύεσαι μια γυναίκα, χάνεις όλες τις υπόλοιπες γυναίκες του κόσμου – και η εποχή μας δεν τα πάει καλά με την απώλεια των επιλογών ή αλλιώς, με το βάρος της απόφασης.

Ωστόσο και αυτός ο άξονας αναπτύσσεται σκαριφηματικά: απιθανότητες, τραγουδάκια, αυτοματοποιημένοι συμβολισμοί, αγκαλιές και φιλιά.

Πάρα πολλές αγκαλιές και φιλιά. Μεταξύ γονιών και παιδιών που έχουν να συναντηθούν χρόνια και που η αρρώστια του εγγονού – που οι μισοί δεν τον έχουν καν ξαναδεί (!) – τους φέρνει κοντά. Είναι οι τυπικές σχέσεις στις οποίες τόσο αρέσκεται το κεντροευρωπαϊκό μοντέλο, αυτή η αποθέωση της ιδιωτικής ανεξαρτησίας και αυτοδιάθεσης, που η ουσιαστική τους μοναξιά, μόνο ξορκίζεται με τα κραυγαλέα «σ’ αγαπώ» που αφειδώς ειπώνονται από όλους προς όλους.

Έχω αρχίσει να γίνομαι ξινός και πικρός σε αυτήν εδώ τη στήλη. Η ταινία έχει τις στιγμές της, είναι γλυκά πρωτόλεια και αθώα. Όμως είναι πολλοί και οι μικροί Αδάμ που δεν πρόκειται να σωθούνε – όσο και αν αγκαλιαζόμαστε – τα επόμενα χρόνια στα ερημωμένα, «οικονομικώς εξυγιασμένα» νοσοκομεία μας.

Το βράδυ πριν από την επέμβαση του μικρούλη, το νεαρό ζευγάρι αγχωμένο δίπλα στο κρεβατάκι του, ακούει στο ραδιόφωνο για την έναρξη των βομβαρδισμών στο Ιράκ. Από αυτό προκύπτει και ο πρωτότυπος τίτλος της ταινίας, «Η Kήρυξη του Πολέμου». Όμως άλλο ο πόλεμος όπου πρώτα πέφτουνε οι βόμβες και έπειτα έρχεται η «δημοκρατία», ο γενικευμένος σφαγιασμός και το γεωπολιτικό παιχνίδι, και άλλο ο Πόλεμος ενάντια στην Ασθένεια.

Ένας πόλεμος τον οποίο ποτέ πραγματικά δεν κηρύττει η ανθρωπότητα όσο τα νοσοκομεία διευθύνονται από οικονομικούς μάνατζερ και όσο τα φάρμακα πατεντάρονται, «κλειδώνουν» και γίνονται κερδοφόρες μετοχές στο χρηματιστήριο της υγείας.





Αξιολόγηση: * * (2)

Δημήτρης Δρένος

δημοσιεύθηκε στο Φιλμ Νουάρ, 1/12/2011

10 σχόλια:

  1. Καλησπέρα. δεν έχω δει την ταινία (κι ούτε πρόκειται) αλλά απόλαυσα πολύ το κείμενο... Μου άρεσε ιδιαίτερα το σχόλιό σου στο τέλος...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Να σαι καλά φίλε μου! Η Αμελί ωραία ήταν, αλλά γεμίσαμε τόσους κλώνους της και τόσα σιρόπια που στις παρούσες συνθήκες μου φαίνεται κάπως εξοργιστικό. Σε λίγο πιο πολύς κόσμος θα ψάχνει στα σκουπίδια παρά θα τρώει προφιτερόλ των 5 ευρώ σε κυριλέ ζαχαροπλαστεία τύπου ble (το αναφέρω το συγκεκριμένο επειδή ζω θεσσαλονίκη και θεωρώ πως αποτελεί ένα πολύ ενδιαφέρον - από πολλές όψεις - πολιτισμικό φαινόμενο)

    Με την πορεία που έχουν πάρει τα πράγματα (και που είμαστε ακόμα...) μου φαίνεται δύσκολο να μιλάμε μόνο για σινεμά ή γενικά για τέχνη, χωρίς προεκτάσεις. Εξού και τα πικρά και ξινά σχολιάκια στο τέλος των κειμένων - αντιστάθμισμα στο σιρόπι

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Δεν μπορώ να καταλάβω γιατί μια ταινία που αποφεύγει τον επιτηδευμένο μελοδραματισμό και δεν εκμαιεύει δάκρυα, προσπαθώντας να δώσει μια αισιόδοξη νότα, πρέπει να την περνάμε γεννεές 14.
    Δεν διαφωνώ μ' αυτά που γράφεις. Στα περισσότερα(αν όχι σ'όλα) άλλωστε έχεις δίκιο.
    Διαφωνώ όμως με τον τρόπο που αφαιρείς και απομονώνεις την "ελπίδα" απ'το κάδρο.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Καλησπέρα, και ευχαριστώ για το σχόλιο.

    Ίσως το κείμενο αυτό πράγματι να είναι αρκούντως αυστηρό. Σκέφθηκα αρκετά πρωτού κατασταλάξω στην προσέγγισή μου και "βαθμολογήσω" την ταινία.

    Η ταινία αυτή έχει και μια συγκεκριμένη ιδιαιτερότητα, την οποία δεν αναφέρω μες το κείμενο, και η οποία περιπλέκει την αξιολόγησή της.

    Είναι βασισμένη σε πραγματικό γεγονός. Για την ακρίβεια το σενάριο της είναι η πραγματική ιστορία της σκηνοθέτιδας / πρωταγωνίστριας με τον ίδιο της το γιο.

    Τι κάνει κανείς σε αυτή την περίπτωση; Προφανώς η ταινία πρόκειται για ένα προσωπικό και ειλικρινές πόνημα, ενδεχομένως κάτι σαν "τάμα" της σκηνοθέτιδας. Πολύ πιθανόν να ένιωσε όταν θεραπεύτηκε ο γιος της πως "χρωστούσε" μια τέτοια ταινία στους θεατές, σαν παρηγοριά και συντροφιά σε όσους αντιμετωπίσουν δυστυχώς αντίστοιχες καταστάσεις.

    Έτσι, θεωρώ ως δεδομένο πως κύρια πρόθεση της ταινίας είναι η ελπίδα - και αυτό είναι σπουδαίο.
    Ωστόσο, κατά τη γνώμη μου πάντα, το τελικό δημιούργημα (εν προκειμένω το φιλμ αυτό) ενίοτε μπορεί να προδίδει τις προθέσεις του δημιουργού του.

    (συνεχίζεται)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. (συνέχεια)

    Να τις προδίδει λόγω ατελούς σύλληψης ή εκτέλεσής του.

    Πράγματι, η ταινία δεν εκβιάζει δάκρυα, δεν ποντάρει στο μελοδραματισμό. Ωστόσο, ίσως εκβιάζει το χαμόγελο. Εδώ και κάποια χρόνια, έχουν παγιωθεί τρόποι σκηνοθεσίας (π.χ. σλόου μόσιον σε τρυφερές στιγμές , πλάνα καρτ ποστάλ αισθητικής κτλ) που εκβιάζουν ακριβώς το ανάποδο, δηλαδή το χαμόγελο.

    Η ταινία κάνει μεγάλη χρήση τους και θα έλεγα πως τα θετικά συναισθήματα που προκαλεί δεν πηγάζουν αβίαστα από την πλοκή της, από τις ερμηνείες καθ' αυτές, από την ίδια τη δυναμική της, αλλά από τη χρήση μιας συγκεκριμένης μεθοδολογίας, η οποία επειδή πλέον είναι διαδεδομένη και έχει αρχίσει η κατάχρησή της, παράγει "συναισθηματικά κλισέ".

    Αν ωστόσο αφαιρέσουμε τις "συναισθηματικές τις τεχνικές", δε νομίζω πως μένει πολύ πραγματικό συναίσθημα.

    π.χ. αν πράγματι δεχθούμε πως πραγματικό της θέμα είναι η ιστορία ενός ζευγαριού που αντιμετωπίζει ένα σημαντικό πρόβλημα και παλεύει να το ξεπεράσει, δηλαδή είναι ένας ύμνος στο τι μπορεί να πετύχει η αγάπη και η συντροφικότητα δυο ανθρώπων...

    (συνεχίζεται)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. (συνέχεια)

    ...αν αφαιρέσουμε τα πλάνα που η κοπέλα τραγουδά στο αγόρι της αλά μιούζικαλ τα συναισθήματά της, στις "κανονικές" σκηνές του έργου, δε βλέπουμε δυο ήρωες με σάρκα και οστά που νιώθουν πραγματικά συναισθήματα μεταξύ τους. Θέλω να πω, το ό,τι είναι ερωτευμένοι, το ό,τι είναι έτοιμοι να τα δώσουν όλα, δεν πηγάζει από το πως εξελίσσεται η σχέση τους στο "πανί" αλλά μόνο από τα τραγούδια που μπαίνουν εμβόλιμα στην ταινία.

    Αν λείπαν, νομίζω θα μας δημιουργούνταν η εντύπωση πως βλέπουμε δυο αρκετά ιδιοτελείς ανθρώπους που μάλιστα βαρυγκομούν κατά μία έννοια για αυτό που τους έτυχε - αντί να σηκώσουν τα μανίκια, να ξεχάσουν πραγματικά τους εαυτούς τους και να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα.

    Ακόμα γενικότερα, αν δούμε την ιστορία της ταινίας ως σύνολο, θα έλεγα πως τελικά είναι απαισιόδοξη.
    Ναι μεν το παιδάκι γίνεται καλά, όμως αυτό συμβαίνει με μια αίσθηση τύχης. Ενώ οι προγνώσεις πάνε όλο και χειρότερα, ξαφνικά συμπυκνώνεται ο φιλμικός χρόνος και λίγες σκηνές μετά το παιδάκι έχει σωθεί.
    Δεν πρόκειται λοιπόν τόσο για ελπίδα, όσο για τύχη.

    Ωστόσο, στον άξονα του έργου που δίνεται και η μεγαλύτερη έμφαση, δηλαδή στη σχέση των γονιών, τα πράγματα δεν καταλήγουν και τόσο καλά. Η δυσκολία τους διαλύει - τελικά χωρίζουν.

    (συνεχίζεται)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. (συνέχεια)

    ... έτσι το παιδάκι με το που έχει ξεπεράσει το πρόβλημά του, με το που είναι πλέον 8 χρονών και μόλις τώρα μπορεί να ζήσει ανέφελα την υπόλοιπη παιδική του ηλικία, οφείλει πια να ζήσει σε μια διαλυμένη οικογένεια.

    Φυσικά και συμβαίνουν αυτά. Πρόκειται για απίστευτα δύσκολες καταστάσεις. Το γεγονός αυτό όμως δε σημαίνει πως είναι και ελπιδοφόρο. Ελπιδοφόρο θα ήταν, αν οι γονείς καταφέρναν και φθάναν ως το τέλος.

    Ολοκληρώνοντας, πράγματι είμαι αρκετά αυστηρός. Ένας λόγος για αυτό είναι πως κάποιες ταινίες μοιάζει να έχουν μια προώθηση, μια προδιαγεγραμμένη μοίρα από την κριτική ή και τις εταιρείες παραγωγής, πριν καν βγουν στις αίθουσες. Να ονομάζονται εκ των προτέρων "μανιφέστα ελπίδας" κτλ, ενώ υπάρχουν πολλές άλλες ομοειδείς που κανείς δε γύρισε να τις κοιτάξει.

    Εν προκειμένω αναφέρομαι σε ένα κινέζικο έργο του 2007 που παίχθηκε μάλιστα στις αίθουσες, το "In love we trust", με αντίστοιχη θεματική.

    Το κοριτσάκι είναι άρρωστο και αυτό και χρειάζεται μεταμόσχευση του μυελού των οστών. Δεν υπάρχει συμβατός δότης οπότε είναι να πεθάνει εκτός και αν οι φυσικοί του γονείς κάνουν ένα μικρό αδερφάκι.

    Όμως είναι χωρισμένοι και ξαναπαντρεμένοι. Η μητέρα με έναν πολύ τρυφερό άντρα που την αγαπά και θέλει παιδί μαζί της, ενός ο πρώην άντρας ο οποίος υπήρξε κακός σύζυγος, είναι επίσης παντρεμένος με άλλη γυναίκα - η οποία του ζητάει παιδί και αυτός δε θέλει.

    (συνεχίζεται)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. (συνέχεια)

    ... Έτσι, όταν αποτυγχάνει η τεχνητή γονιμοποίηση, οι δυο πρώην πρέπει να ξανακάνουν έρωτα - όσες φορές χρειαστεί - μέχρι να συλληφθεί το αδερφάκι. Τα πράγματα περιπλέκονται καθώς στην Κίνα ισχύει ο νόμος "ένα παιδί ανά οικογένεια", οπότε το αντρόγυνο δε θα μπορεί να κάνει παιδιά με τους νέους τους συντρόφους τους.

    Την είχα βρει υπέροχη ταινία, η οποία δυστυχώς πέρασε σχεδόν απαρατήρητη. Χωρίς κανένα μελοδραματισμό, σε "πιάνει και δε σε αφήνει". Αγγίζει πάρα πολλά θέματα και παράλληλα καταλήγει πραγματικά αισιόδοξα δείχνοντας τι υπερβάσεις είναι ικανοί οι άνθρωποι να κάνουν για χάρη ενός μικρού και αβοήθητου πλάσματος.

    Τη συνιστώ!

    Κλείνοντας, θα ήθελα να πω, πως πέραν από ό,τι λέμε για τις ταινίες, τα επιχειρήματα υπέρ ή κατά, στην τελική, τελική ανάλυση, όλα αυτά είναι θέματα γούστου.
    Ποιος ξέρει αλήθεια τι γνώμη θα έχω ή θα έχει ο καθένας μας για το "Πολεμώντας για τη Νίκη" ή οτιδήποτε άλλο, αν τύχει και το ξαναδούμε στο μέλλον.
    Μπορεί την ίδια, μπορεί και την ανάποδη.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. Σέβομαι απόλυτα την άποψη σου και σ' ευχαριστώ πολύ που μπήκες στην διαδικασία διαλόγου. Τ' ότι δεν συμφωνούμε ως προς την προσέγγιση προφανώς και έχει μηδαμινή σημασία. Κατά τ' άλλα συγχαρητήρια τόσο για τον γραπτό σου λόγο όσο και για το blog. Μόλις κέρδισες έναν fan.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  10. Άλλωστε είναι μαγκιά ενός έργου να δημιουργεί πολλαπλές προσεγγίσεις!

    Χαίρομαι ιδιαιτέρως για τα καλά σου λόγια,
    καλημέρα

    ΑπάντησηΔιαγραφή