BROKEN CITY

Σκηνοθεσία: Άλαιν Χιουζ
Παίζουν: Μαρκ Γουώλμπεργκ, Ράσελ Κρόου, Τζέφρυ Ράιτ, Μπάρυ Πέπερ, Κάθριν Ζέτα Τζόουνς, Ναταλί Μαρτίνεζ
Διάρκεια: 104΄
2013

Broken city… δηλαδή σπασμένη πόλη. Κάτω από τα θρύψαλα των αξιών και του καθήκοντος, σηκώνεται «λαβωμένος» ο Μπίλλυ Τάγκαρτ. Υπήρξε ένας καλός αστυνομικός, τώρα θα είναι  ένας άσημος ιδιωτικός ντετέκτιβ που θα φωτογραφίζει άπιστα ζευγάρια.

Broken city… δηλαδή χρεωκοπημένη πόλη. Ο διεφθαρμένος δήμαρχος κατεργάζεται ανόσιες οικονομικές συμφωνίες κάτω από το τραπέζι. Ύπουλες αστικές αναπλάσεις, τα σπιτάκια των φτωχών κατοίκων βορά στους αστραφτερούς ουρανοξύστες των πλουσίων.  

Broken city… δηλαδή χαλασμένη πόλη, χαλασμένες σχέσεις. Ο γάμος του δημάρχου σαπίζει, η σχέση του Τάγκαρτ με την πουερτορικανή κοπέλα του σαπίζει και αυτή. Δεν υπάρχει ψυγείο αξιοπρέπειας στις ψυχρές τις πόλεις. Και η τελική ημερομηνία λήξης όλο πλησιάζει.

Είναι η μέρα των εκλογών. Ο χαρισματικός αντίπαλος του διεφθαρμένου δημάρχου φωνάζει: «έχουμε ταξικό πόλεμο». Μα οι φωνές του σκεπάζονται από τα αστειάκια του δημάρχου στο ντιμπέιτ και απ’ τα γελάκια του κοινού. Την άλλη μέρα το δεξί του χέρι θα βρεθεί κομμένο – δολοφονημένος ο εμπνευστής της καμπάνιας του με μια σφαίρα στο κεφάλι. Και ο Μπίλλυ Τάγκαρτ θα νιώσει για άλλη μια φορά να τον καλεί το χρέος…

Υπόσχεται αρκετά η ταινία μας, μα λιγότερα μας παραδίδει. Είναι ωραία τα πλάνα της από τις μέρες και τις νύχτες της πόλης-κράτους που λέγεται Νέα Υόρκη. Μπλέκει σταδιακά το κουβάρι των ενοχών και των συμφερόντων και ύστερα το ξετυλίγει. Προσφέρει λίγο ξύλο και λίγο έρωτα, ίντριγκες και δολοπλοκίες. Ωστόσο ούτε μια στιγμή δε γλιτώνει από τη βαριά κατηγορία του déjà vu, καθώς ό,τι μας δείχνει το έχουμε ξαναδεί σε κάποια άλλη αντίστοιχη ταινία. Παρ΄ όλα αυτά, βλέπεται ευχάριστα, ιδίως αν σε έχει εκνευρίσει υπερβολικά ο δήμαρχος και περιμένεις με ανυπομονησία να του περάσουν χειροπέδες…

Μα προσοχή! Είθισται ενίοτε να βάζουν και δημάρχους στο κελιά. Δικαιοσύνη ανέξοδη και στάχτη στα μάτια, κάθε που το παιχνίδι αρχίζει να χοντραίνει και να παίζεται βαθύτερα. Ναι. Έχουμε ταξικό πόλεμο. Και αυτός δεν πολεμάται ούτε κερδίζεται από τους ιδιωτικούς ντετέκτιβ.

Αξιολόγηση: * *   (2)

Δημήτρης Δρένος

δημοσιεύθηκε στο Φιλμ Νουάρ, 28/3/2013

ΣΑΒΒΑΤΟΚΥΡΙΑΚΟ ΣΤΟ ΧΑΪΝΤ ΠΑΡΚ (HYDE PARK ON HUDSON)

Σκηνοθεσία: Ρότζερ Μίτσελ
Παίζουν: Μπιλ Μάρρευ, Λώρα Λύνεΐ, Ολίβια Γουίλλιαμς, Σάμιουελ Γουέστ, Ολίβια Κόλμαν, Ελίζαμπεθ Γουίλσον
Διάρκεια: 94'
2012

Τι πιο απλό από ένα γραμματόσημο. Ανάλαφρο στο ελάχιστο χαρτί του, υπάκουο στο σάλιο μας. Ταπεινό που είναι. Ένα θρόισμα του αέρα το παρασέρνει και είναι σύντομη η ζωή του, λήγει μαζί με τους τσαλακωμένους και ανοιχτούς φακέλους στους κάδους των αχρήστων. 

Kαι όμως! Το ταπεινό δεν είναι απλό. Μπροστά στο μεγεθυντικό φακό το γραμματόσημο αποκαλύπτεται και ανθίζει. Γίνεται ένας περίτεχνος κόσμος, ζωγραφιστός, μελετημένος στις μύριες λεπτομέρειές του. Μια τοπιογραφία μακρινών χωρών άλλων ηπείρων, ένα πορτραίτο μινιατούρα για παλιούς και νέους ηγεμόνες.

Ο Φρανκλίνος Ρούσβελτ, 32^ο πρόεδρος των ΗΠΑ, αρεσκόταν να έχει στο γραφείο του μια συλλογή γραμματοσήμων. Όχι, δεν ήταν φιλοτελιστής. Μα ξεφυλλίζοντάς την και επ’ αφορμή, έβρισκε ευκαιρία να ανοίγει την κουβέντα σε όμορφες γυναίκες, ελπίζοντας πως θα κερδίσει και τη θερμή, ερωτική παρέα τους. Ή πάλι, με πρόφαση τη συλλογή, έβρισκε κάποιες στιγμές ανάπαυλας και περισυλλογής, μακριά από τα πιεστικά καθήκοντά του.

Η ταινία μας πολλές φορές θα δείξει αυτά τα γραμματόσημα του Ρούσβελτ, με την κάμερα να τα κοιτά μέσα από το μεγεθυντικό φακό του. Η ταινία τους μοιάζει. Φαινομενικά είναι απλούστατη. Εξιστορεί τη διαμονή του Ρούσβελτ στην εξοχική του οικία κάπου στην περιφέρεια της Νέας Υόρκης το καλοκαίρι του 1939. Διακοπές και νωχέλεια, βόλτες στους αγρούς με τα ασκέπαστα αυτοκίνητα παλιότερων εποχών. Διακοπές, δηλαδή ελάχιστα συμβάντα. 

 

Και ωστόσο, αν τα συμβάντα είναι ελάχιστα και νέα δεν υπάρχουνε – σύμφωνα με την περίφημη ρήση – τα καλοκαίρια, με τα χρώματα και τις αποχρώσεις που είναι γεμάτη η ταινία, μας  δείχνει πως σε κάτι τόσο μικρό μπορείς να παρατηρήσεις κάτι ευρύτερο, ακόμα και με αισθαντικό τον τρόπο.

Η ραθυμία του μακρού καλοκαιριού παραπέμπει σε μια χώρα που ακόμα δεν έχει βγει από την κρίση του 1929. Οικονομική καχεξία, η ζέστη σημαίνει παράλυση και όλοι περιμένουνε το πρώτο φθινοπωρινό αεράκι. Από παράλυση κυριολεκτική υποφέρει ο ίδιος ο Ρούσβελτ, άρρωστος παλιότερα από πολιομυελίτιδα. Θα τον δούμε να τον κουβαλούν αγκαλιά οι βοηθοί του, να έρπεται σχεδόν από έπιπλο σε έπιπλο. Ο χαρισματικός ηγέτης με καλοκαιρινή ενδυμασία, απεκδυόμενος για λίγο των σεβάσμιων ρούχων της επίσημης πολιτικής, ανάπηρος, πιωμένος, γοητευτικά βαριεστημένος. 

Θα δούμε επίσης μια σειρά από θερινές προσωπογραφίες. Η επίσημη σύζυγός του και οι ερωμένες, η επιβλητική μητέρα του και οι παρατρεχάμενοι. Υποσχόμενα κοντράστ των χαρακτήρων και μεταβλητές δυναμικές, που ωστόσο η ταινία μας – σκόπιμα νομίζω – θα τα αναπτύξει μόνο ως ένα βαθμό, σαν κάποιο που αρχινάει κάτι και ύστερα μες τη νωχέλεια του καλοκαιριού το αφήνει ημιτελές. 

Τέλος, θα δούμε και τη σύντομη και άτυπη επίσκεψη του βασιλιά Γεώργιου της Αγγλίας, ο οποίος αναζητά τη στήριξη των ΗΠΑ ενάντια στον Χίτλερ, στον παγκόσμιο πόλεμο που ετοιμάζεται να ξεκινήσει με τα πρώτα φθινοπωρινά αεράκια. Ξεχειλωμένα πρωτόκολλα, η κόντρα των γιάνκηδων και της παλιάς αυτοκρατορίας εξαντλείται σε μια ταπετσαρία, ενώ ο τραυλός βασιλιάς και ο παραπληγικός πρόεδρος πίνουνε και γελούν ανθρώπινα υπό το κίτρινο φως των λαμπατέρ.

Ο βασιλιάς θα φάει τελικά το αμερικάνικο χοτ-ντογκ του, οι δημοσιογράφοι θα απαθανατίζουνε, λίγο πιο πέρα αδιάφοροι θα θερίζουνε οι θεριστές ελπίζοντας σε μια καλή σοδειά. Και ακόμα λίγο αργότερα, πόλεμος μεγάλος θα ξεσπάσει.      

Αυτή λοιπόν είναι όλη και όλη η ταινία. Και όμως. Αν εξετάσει κανείς ένα γραμματόσημο από κοντά θα παρατηρήσει πως έχει χάρτινα δοντάκια. Δοντάκια έχει και η ταινία που δαγκώνουν, διηγούμενη μια εποχή που στο προσκήνιο δεν ήταν η προσωπική ζωή των ηγετών, μα οι πράξεις τους και οι αποφάσεις. Μια εποχή λιγότερου θεάματος και ηθικολογίας, μια εποχή περισσότερης πραγματικής πολιτικής και ιδεολογίας.

Την πολιτική μπορούμε να την αναλύσουμε σε πολλά επίπεδα. Σε επίπεδο εθνών ή σε επίπεδο τάξεων. Εδώ τη βλέπουμε σε επίπεδο προσώπων και μικρών σχέσεων. Φυσικά και η Αμερική συνέπραξε της Αγγλίας όχι λόγω ενός χοτ-ντογκ που καταδέχτηκε να φάει ο μειλίχιος βασιλιάς, αλλά λόγω συμφερόντων μεγάλων και εκτιμήσεων γεωπολιτικών που θέλουνε χιλιάδες σελίδες για να γραφτούνε. Μα από την άλλη, και το πλέον πολυσέλιδο γράμμα για να σταλεί, του αρκεί ένα γραμματόσημο.

Έτσι, η όμορφη ταινία μας μάς αφηγείται ένα γεγονός-υποσημείωση της πολιτικής ιστορίας, ακριβώς όπως τα γραμματόσημα αποτελούν μια υποσημείωση στην ιστορία των επικοινωνιών. Αμφότερα πάντως και ενίοτε, δεν παύουν να είναι γοητευτικά, και όχι μόνο για τους συλλέκτες.

Αξιολόγηση: * * *  (3)

Δημήτρης Δρένος

δημοσιεύθηκε στο Φιλμ Νουάρ, 21/3/2012

ΤΟ ΚΟΡΙΤΣΙ ΤΩΝ ΟΝΕΙΡΩΝ ΜΟΥ (RUBY SPARKS)

Σκηνοθεσία: Τζόναθαν Ντέυτον, Βαλερί Φάρις
Παίζουν: Πωλ Ντάνο, Ζόε Καζάν, Ανέτ Μπένινγκ, Κρις Μεσίνα, Αντόνιο Μπαντέρας
Διάρκεια: 104’
2012

Όταν ήμασταν μικρότεροι, με ένα φίλο μου λέγαμε γελώντας: «δείξε μου τη βιβλιοθήκη σου να σου πω πόσο τη ζεις τη ζωή σου». Η βιβλιοθήκη σήμαινε απόσυρση και όσο περισσότερο γεμάτα ήταν τα ράφια της τόσο πιο άδεια θεωρούσαμε πως ήταν η πραγματική ζωή από εμπειρίες «πραγματικές» και απολαύσεις. Δε γελούσαμε με έπαρση μα με πικρία. Τύχαινε να έχουμε αρκετά βιβλία και όλο φοβόμασταν πως η ζωή ξεγλυστράει απ΄ τα χέρια μας, ανήμποροι εμείς, μαλθακοί και ακοινώνητοι, να τη γραπώσουμε.

Πιο δραματικά τώρα: στα γεράματά του, λένε, πως ο Τολστόι έχασε την έμπνευση. Και πως όταν αρρώστησε και πέθανε το στερνοπαίδι του, αυτός διόλου δε θρήνησε, μα κλειδώθηκε και άρχισε ικανοποιημένος ξανά να γράφει.

Οι συγγραφείς κατά κανόνα έχουνε μεγάλες βιβλιοθήκες. Και συχνά όπως αναφέρουν ανεκδοτολογικές ή μη, πηγές, είναι μυστήρια και εκκεντρικά και ακραία και δύσκολα και παράδοξα και ανήμπορα και βασανισμένα και μεγαλομανή και δυναστευμένα και ισχυρά και άκαρδα και υπέρ το δέον ευαίσθητα πλάσματα. Άνθρωποι που καμιά φορά στέκεται αδύνατο να τους συνδέσεις με το έργο τους. Απορείς και ρωτάς: «πώς Αυτός έγραψε Αυτό;» 

Η ταινία μας το μυστήριο αυτό προσπαθεί να ξεκλειδώσει.

Ο Κάλβιν είναι μόλις 29 χρονών και είναι ήδη ένας πολύ επιτυχημένος συγγραφέας. Άδικα όμως τριγυρνά στο άδειο του σπίτι. Όσο και αν ψάχνει πίσω από τα υψηλού ντιζάιν έπιπλά του, πουθενά δεν μπορεί να βρει την έμπνευση. Ακόμα χειρότερα. Δε βρίσκει ούτε καν ένα φίλο να κάθεται στους καναπέδες, δε βρίσκει μια κοπέλα να τον περιμένει στο κρεβάτι.

Ο μόνος που τον περιμένει είναι ο ψυχίατρός του στο καθιερωμένο εβδομαδιαίο ραντεβού. Έχει πολλά να ξορκίσει ο Κάλβιν. Τη μοναδική του σχέση που τέλειωσε άδοξα, τη διαχείριση της επιτυχίας και κυρίως την αδυναμία του να συνδεθεί με τους πραγματικούς ανθρώπους, με την πραγματική ζωή, με την πραγματική απόλαυση.

Αποσυρμένος στον εαυτό του, κάθε βράδυ χτίζει τη γλυκιά του φαντασίωση. Μια κοπέλα που τον αγαπά βαθιά, για πάντα, για αυτό που είναι. Ο ψυχίατρος του ζητά να γράψει για αυτό και ο Κάλβιν γράφει, δηλαδή πλάθει. Τη Ρούμπι. Μια κοπέλα γλυκιά και «εναλλακτική», περιπετειώδη και πιστή, ζωγράφο από το Οχάιο, με μάτια έτσι, με στόμα αλλιώς. Και γράφει και γράφει…

…για να τη δει ένα πρωινό να κάθεται στα έπιπλά του με σάρκα και οστά, με στήθος και χαμόγελο! Ποιό είναι το όριο φαντασίωσης και πραγματικότητας; Αδιάφορο! Οι δυο τους θα τα φτιάξουνε και οι μήνες του μέλιτος θα ξεκινήσουν! …που όμως έχουν πάντα ένα κακό, κάποτε να τελειώνουν. Και τότε, ο Κάλβιν θα μπει στο πειρασμό να προσθέσει μερικές λέξεις στο χειρόγραφο, να αλλάξει τη Ρούμπι δηλαδή. Να ταράξει αυτή την ασταθή ισορροπία που συγκροτεί τον κάθε άνθρωπο. 

Πανέξυπνο το εύρημα της ταινίας, κυοφορεί πολλούς συλλογισμούς. Που βρίσκεται το τέλειο; Στο αμετάβλητο ή στο μεταβλητό; Τι είναι ο έρωτας; Μια πάλη ατέρμονη, το διαφορετικό που μας γοήτευσε να το κάνουμε όμοιό μας και οικείο, καταστρέφοντάς το. Τι είναι η συγγραφή; Ένα είδος θεολογίας και ηθικής περί του κάθε δημιουργού και των δημιουργημάτων του. Τι είναι η ψυχή; Επάλληλες στρώσεις γραφών και αφηγήσεων.  

Τώρα, θα σας έχω κάνει όλους να νομίζετε πως πρόκειται για μια δραματική ταινία. Και όμως, το Ruby Sparks είναι μια πανέξυπνη και αστεία κωμωδία, φτιαγμένη από τους δημιουργούς του Little Miss Sunshine. Με φρέσκο χιούμορ σκαρφίζεται τα «τεστ πραγματικότητας» στα οποία θα δοκιμαστεί η Ρούμπι για να διαπιστώσει ο Κάλβιν αν πραγματικά υπάρχει. Ξεκαρδιστικά χειρίζεται τις μεταμορφώσεις της βάσει του τι θα γράψει στη γραφομηχανή του ο συγγραφέας. 

Το τέλος της ταινίας θα είναι γοητευτικά αμφίσημο. Για κάθε Ρούμπι που χάνεται μια Ρούμπι γεννιέται. Όλοι μας αναζητούμε τη θηλυκή ή την αρσενική μας Ρούμπι. Μα πάντα δεν έχουμε το απαιτούμενο ταλέντο ώστε να τη δημιουργήσουμε. Και έτσι τρέχουμε στα βιβλιοπωλεία. Και έτσι γεμίζουμε τις βιβλιοθήκες μας.

Αξιολόγηση: * * * *  (4)

Δημήτρης Δρένος

δημοσιεύθηκε στο Φιλμ Νουάρ, 14/3/2013

Ο ΕΡΩΤΑΣ ΤΗΣ ΒΑΣΙΛΙΣΣΑΣ (A ROYAL AFFAIR / EN KONGELIG AFFAERE)

Σκηνοθεσία: Νικολάι Αρσέλ
Παίζουν: Αλίσια Βικαντέρ, Μαντς Μίκελσεν, Μίκελ Μπόε Φόλσγκααρντ, Τρίνι Ντύρχολμ, Ντάβιντ Ντέντσικ
Διάρκεια: 137’
2012

Τα έχουμε ξανά-περιγράψει κάπως έτσι και σε άλλα κείμενα για ταινίες αντίστοιχες, ιστορικές, που αναφέρονται στα σκοτεινά χρόνια της Ευρώπης, όταν οι παπάδες σαν ξίφος χειρίζονταν τους σταυρούς τους και οι βασιλιάδες ήταν θεοί επί της γης:

…πολυτελείς άμαξες που όταν δεν τους πατούν, πετούν λάσπες στους κολασμένους κατοίκους των πόλεων, των ταξινομημένων αμετάκλητα στις κατώτερες κάστες, και ύστερα ξεφορτώνουν τους χαριτωμένους ή παραλυτικούς αριστοκράτες σε παραδείσια και εξοχικά ανάκτορα. Μονάρχες απόλυτοι, τυραννικοί, που έλκουν την εξουσία ως άμεσοι απόγονοι του Αδάμ (ναι! το υποστήριζε ο Robert Filmer [1680]), που αναπαράγουν την εξουσία τους μέσα από το σπέρμα και το αίμα – παντρολογήματα με ξένες βασιλοπούλες, πρωτότοκοι γιοι, καρατομήσεις…

Όμως η Ιστορία δε σταματά, είτε οπισθοχωρώντας είτε επελαύνοντας, πάντα κινείται, και στην Ευρώπη του 18ου αιώνα καρπίζουν και διαχέονται οι ιδέες του Διαφωτισμού. «Ο άνθρωπος γεννήθηκε ελεύθερος και παντού είναι αλυσοδεμένος». Την εμβληματική φράση του Ρουσώ, με πάθος διαβάζει ο γιατρός και φιλοσοφών Στρούνζε στη γοητευμένη γυναίκα του βασιλιά της Δανίας, χώρας προπύργιο του Παλαιού Καθεστώτος. Εξίσου γοητεύει και το νεαρό βασιλιά και γίνεται έμπιστός του. Και η συγκυρία προκύπτει. Η ευκαιρία του πλατωνικού οράματος για το φιλόσοφο – βασιλέα.

Όμως, εδώ η φόρμουλα παρουσιάζεται αλλοιωμένη. Ο συγκεκριμένος βασιλιάς είναι ημίτρελος και προτιμά το βασίλειο της τρέλας από τη διακυβέρνηση. Έτσι, ο Στρούνζε από το 1770 έως το 1772 θα ηγηθεί σκιωδώς της χώρας, ενώ το αίμα και το σπέρμα θα μπλέκονται όλο και περισσότερο. Σε 13 μήνες θα νομοθετήσει τόσους προοδευτικούς νόμους όσους η υπόλοιπη Ευρώπη θα χρειαστεί δεκαετίες για να το πράξει. Το 14ο μήνα, θα καρατομηθεί.

Η ταινία είναι έξοχη σε όλες της τις πτυχές και βασισμένη σε ιστορικά γεγονότα. Εξιστορεί ένα ερωτικό δράμα και ένα πολιτικό εγχείρημα που αγνοούσα.

Τελειώνοντας χθες την ταινία, άνοιξα το ίντερνετ. Με θλίψη έμαθα το θάνατο του Ούγκο Τσάβες. Η ιστορία δε σταματά. Μα μόνο η Πολιτική την πάει μπροστά.

Αξιολόγηση: * * * *  (4)

Δημήτρης Δρένος

δημοσιεύθηκε στο Φιλμ Νουάρ, 7/3/2013