Σκηνοθεσία: Ομάρ Σαργκάουι
Παίζουν: Ελίας Σαμίρ Αλ-Σομπέχι, Χαλίντ Αλσουμπέχι, Νεχμέντο Ιμπραήμ, Νταρ Σαλίμ
Διάρκεια: 90'
2008
…και ο Αλλάχ, ο Θεός, ο Γιαχβέ πήραν πηλό και φύσηξαν μέσα του τη δική τους πνοή, την άπειρη, την πανάγαθη και έτσι έγινε ο πρώτος άνθρωπος, ο Αδάμ, ο Άνταμα, ο πρώτος γεννήτορας των δισεκατομμυρίων απογόνων. Και λίγο μετά, τα πρώτα του παιδιά σφαχτήκαν.
Ή αλλιώς, σε άλλο κλειδί και άλλο πεντάγραμμο, γράφει ο Ζαν Ζακ Ρουσώ για μια περίοδο προ του ανθρώπινου πολιτισμού όπου οι άνθρωποι τρέχαν από δω και από κει σαν τα υπόλοιπα ζώα, αμόλυντοι, ευγενείς άγριοι. Το μόνο που νιώθαν ήταν la pitié, οίκτο για τους συνανθρώπους, όπως τα ζώα που όταν συναντούν νεκρό του ίδιου είδους κοντοστέκονται δίπλα και αλυχτούν.
Και λίγο μετά, αναπτύχθηκε ο Λόγος. Άνθισε η ζήλια και ο εγωισμός. Και κάποιος έξυπνος περίφραξε ένα χωράφι απ’ τη γη που ανήκε σε όλους και είπε «είναι δικό μου!» και βρήκε αρκετά χαζούς να τον πιστέψουν. Και έτσι άρχισε η Ιστορία, άρχισε ο πολιτισμός και μαζί του η έριδα.
Στη μοντέρνα Κοπεγχάγη ζει ασφυκτικά κλειστή η αραβική κοινότητα. Μετανάστες, αποδιωγμένοι, Ιρακινοί, Αιγύπτιοι, Ιρανοί, Λίβυοι, σουνίτες, σηίτες. Η Δύση τους φοβάται. Και αυτοί φοβούνται τη Δύση. Προαιώνιες έχθρες τους στοιχειώνουν και όπως τα κράτη τους και οι ηγεσίες τους συγκρούονται, έτσι συγκρούονται και αυτοί ως άτομα, οικογένειες, φατρίες.
Ο Τζαμίλ κάποιον σκότωσε. Γιατί αυτός είχε σκοτώσει τη μητέρα του. Και τώρα ο Μαχμούτ, ο πατέρας του νεκρού, θέλει το κεφάλι του Τζαμίλ. Και ο Τζαμίλ τρέχει να κρυφτεί. Και οι μπράβοι του Μαχμούτ σκοτώνουν τον Ομάρ, το φίλο του Τζαμίλ. Και τώρα ο Τζαμίλ πρέπει να εκδικηθεί τα ορφανά και τη χήρα του Ομάρ. Και η βία όλο και εξαπλώνεται, αγγίζει τους γονείς, αγγίζει τα ξαδέρφια, αγγίζει τα παιδιά. Κυλά σα μόλυνση σε όσους φέρουν το «ίδιο» αίμα, απειλεί όσους λατρεύουν ίδιους θεούς με μια μικρή παραλλαγή.
Κάποια στιγμή οι ήρωες κοντοστέκονται. Κάποιος λυγίζει μπροστά σε ένα τρομαγμένο παιδί ή σε έναν γέρο που εκλιπαρεί. Νιώθει οίκτο, όμως το pitié το ξεπερνά η βία που έχει απελευθερωθεί και είναι ανεξέλεγκτη. Σχεδόν από μόνο του γίνεται το νέο φονικό και ο κύκλος όλο και ανοίγει.
Σε μία ώρα και είκοσι λεπτά η ταινία μας δίνει συνεχείς γροθιές στην καρδιά και το στομάχι. Είναι μια συμπυκνωμένη και λακωνική αναλογία του τι συμβαίνει για αιώνες στη Μέση Ανατολή. Ανατέμνει τη λογική της βίας χωρίς ούτε μια μεγάλη κουβέντα. Αναδεικνύει τις διαρκείς αντιφάσεις κάθε σταυροφορίας, το παράλογο κάθε προσπάθειας για καθαρότητα.
Και ενδιάμεσα, για λίγες στιγμές τη φορά, επέρχεται η γαλήνη. Μας δείχνει – όπως δεν θα μπορούσαμε να φανταστούμε – την αραβική ευγένεια, τη στοργή και το σεβασμό των οικογενειών, το ζεστό τσάι στα ποτήρια, τα αραβουργήματα στους τοίχους, τα γλυκά λόγια. Και έπειτα, η βία ξαναχτυπά την πόρτα των ανυποψίαστων νοικοκυριών.
Ας μη χαιρόμαστε. Τα ίδια κάνουμε στη Δύση. Πλέον πιο κομψά και πιο έμμεσα, εμείς ούτε καν διακινδυνεύουμε το κεφάλι μας. Λέμε απλώς «Είναι δικό μου» εννοώντας ας «πεθάνει ο όποιος Άλλος».
Αργά καταλαβαίνουμε πως το φιλμ διαδραματίζεται στην Κοπεγχάγη. Θα μπορούσε να συμβαίνει οπουδήποτε, οποτεδήποτε. Μας πλημμυρίζει το αίμα και έπειτα πέφτουν οι τίτλοι του τέλους.
Με μια φράση από το τόσο παρεξηγημένο Κοράνι. Όποιος σκοτώνει άνθρωπο, είναι σα να σκοτώνει την ανθρωπότητα.
Αξιολόγηση: * * * * * (5)
Δημήτρης Δρένος
δημοσιεύθηκε στον Εξώστη, 15/10/2009
Πολύ ωραίο κείμενο! Μου άρεσε που έβαλες κ πολιτισμό μέσα: αραβουργήματα, τσάι κλπ. Περιγράφεις σαν τον Ηρόδοτο. Εύγε μεγάλε μαέστρε κ όχι μεγάλε μάγιστρε... (έτσι, για να θυμηθώ κάτι κ από την επόμενη ανάρτηση ;))! Όλα αυτά που λες κ περιγράφει η ταινία είναι εξαιρετικά να ειδωθούν όχι απομονωμένα, αλλά σε αντιδιαστολή με την πεποίθηση ότι έχουμε προοδεύσει. Το αναφέρεις άλλωστε κ εσύ προσφέροντας τη δικιά σου γροθιά στο στομάχι στο τέλος: ..."Είναι δικό μου". Το μόνο για το οποίο διατηρώ επιφυλάξεις είναι η ορθότητα της Ρουσωϊκής άποψης περί του αγνού άγριου, αλλά αυτό είναι περιφερειακό.
ΑπάντησηΔιαγραφήΑλέξανδρος
Σ' ευχαριστώ πολύ για το σχόλιο Αλέξανδρε.
ΑπάντησηΔιαγραφήΠολύ μου αρέσουν αυτές οι ταινίες - είναι σαν εθνογραφίες από τα μέσα. Πολλά πράγματα τα αγνοούμε, κάνουμε σαν όλα να τα ξέρουμε χωρίς να έχουμε βρεθεί ούτε ένα δευτερόλεπτο εκεί, χωρίς να μπορούμε να προφέρουμε ούτε μια λέξη των γλωσσών τους. Οι ταινίες έξω από το σύστημά μας, όσο και αν είναι και πάλι δύσκολο να τις αποτιμήσουμε με τα δικά τους μέτρα και σταθμά, είναι ωστόσο ωραίες φαινομενολογικές μπουκιές.
Όσο για το Ρουσώ (ή και για τον Λεβινάς και για τόσους άλλους), έχω καταλήξει πως γουστάρω τέτοιες παραδοχές. Ναι, ουσιοκρατικές, ναι, αξιωματικές, ναι, δογματικές, μα ρε γαμώτο, ειδάλλως μου φαίνεται αφόρητη η ζωή.
Για να γίνω και λίγο αυτοαναφορικός, όπως έγραψα στο "Πρέπει να μιλήσουμε για τον Κέβιν", "κάθε μωράκι είναι και ένα αγγελούδι", ή κάπως έτσι. Μελό όσο δεν πάει, μα το πιστεύω!
Έχω πάρει και διαβάσει όλα τα ημέηλ σου όμως εξακολουθώ να είμαι απίστευτα πνιγμένος από άποψη χρόνου. Μόλις μπορέσω, θα απαντήσω.
thanks και πάλι για το σχόλιο