Σάββατο 24 Μαρτίου 2012

ΕΝΑ ΜΥΣΤΙΚΟ (UN SECRET)

Σκηνοθεσία: Κλωντ Μίλλερ
Παίζουν: Σεσίλ Ντε Φρανς, Πάτρικ Μπρούελ, Λουντιβίν Σανιέρ, Ζιλί Ντεπαρτιέ, Ναταλίε Μπουτεφό, Μάθιου Άμαλριτς, Ορλάντο Νικολέτι, Βαλεντίν Βιγκούρ, Κουεντίν Ντιμπουά
Διάρκεια: 105’
2007



Σε κανονικούς καιρούς, η Ιστορία εμφανίζεται με μια μικρή και δεδομένη πυκνότητα στις ζωές μας. Μερικές εκλογικές αναμετρήσεις, κάποια γεγονότα που συμβαίνουν σ΄ άλλα μέρη και άλλους κόσμους και που ο απόηχός τους φθάνει ως εμάς από τις τηλεοράσεις και τις εφημερίδες. Δε ζυγίζει πολύ αυτή η Ιστορία, αφήνοντάς μας χώρους για τον αυτοκαθορισμό μας.

Σε ταραγμένους καιρούς, η Ιστορία έχει τεράστια πυκνότητα, είναι βαριά και ασήκωτη, τέμνει εγκάρσια τις μικρές ζωές μας. Τότε, ένα απλό ερωτικό βλέμμα είναι ικανό να στείλει κάποιον στους θαλάμους αερίου και το «πέταγμα μιας πεταλούδας» να προκαλέσει γενοκτονίες υπακούοντας σε μια θεωρία του «κοινωνικού χάους».

Όλα αυτά είναι πολύ μακρινά για τον μικρό Φρανσουά. Είναι 7 χρονών και η δεκαετία του 1940 στο τέλος της. Τα καλοκαίρια είναι ζεστά και αυτός παραθερίζει με τους γονείς του στα θέρετρα της Γαλλίας. Στην άκρη της πισίνας θαυμάζει τους όμορφους και αθλητικούς γονείς, τον Μαξίμ και την Τάνια.

Πρόκειται για μια δεύτερη belle époque, ένα λωτό που όλοι θέλουν να δαγκώσουν ώστε να λησμονηθεί η φρίκη που προηγήθηκε μερικές ανάσες της Ιστορίας πιο πριν.

Τους αγαπάει τους γονείς του και τριγυρίζοντας στο ήσυχο σπίτι τα μεσημέρια πλάθει ιστορίες όμορφες για αυτούς. Όμως το βλέμμα του αθλητή πατέρα κρύβει επίκριση. Ο Φρανσουά είναι ασθενικό παιδί, πέφτει από το μονόζυγο και φοβάται τις βουτιές. Έτσι, με την παιδική του φαντασία πλάθει έναν ανύπαρκτο αδερφό, ικανό για τη γυμναστική, ικανό για την πατρική εκτίμηση. Στα βραδινά δείπνα, ο Φρανσουά θα ετοιμάζει ένα πιάτο παραπάνω, για τον αόρατο σύντροφο και αδερφό.

Τώρα, είμαστε στα τέλη του 1950. Η Γαλλία ανθίζει και ο Φρανσουά είναι 15 χρονών. Και η οικογενειακή φίλη Λουίζα του αποκαλύπτει «ένα μυστικό». Πως κάποτε τα πράγματα δεν ήταν ανέμελα, πως κάποτε η ταυτότητά τους ήταν εβραϊκή, πως κάποτε είχε έναν αδερφό και ο πατέρας του μια άλλη σύζυγο που απανθρακώθηκαν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης.

Και τώρα, είμαστε στις αρχές του 1940. Ένα άλλο παιδάκι είναι 7 χρονών. Είναι ο αθλητικός Σιμόν, το καμάρι του Μαξίμ, ο χαμένος αδερφός του Φρανσουά. Ο εβραίος Μαξίμ είναι παντρεμένος με την εβραία Χάνα. Η Ιστορία ετοιμάζεται να χτυπήσει τις πόρτες των ανθρώπων με το κοντάκι του όπλου. Όμως ο Μαξίμ ζει τη δική του μικρή ιστορία, του είναι αδιάφορη η μεγάλη. Δεν τον νοιάζει η εβραϊκή ταυτότητα, η Τόρα και οι παραδόσεις. Αυτός, με το υποτιθέμενο αθλητικό παράστημα των Αρείων, ποθεί με μεγάλο έρωτα την ξανθιά κολυμβήτρια Τάνια (αχ πόσο λίγο μοιάζει εβραία…).

Οικογένειες και γάμοι κλυδωνίζονται σε όλες τις εποχές και τόπους. Μερικές φορές όμως μια απιστία δεν αφορά μόνο ένα άλλο σώμα στο κρεβάτι, αλλά και μια εθνική ταυτότητα, την ίδια τη ζωή και το θάνατο, το ανυπεράσπιστό μας στου τυχαίους ανέμους της Ιστορίας.

Το 1945 υπογράφηκαν συνθήκες και η Ιστορία κόπασε. Πρόλαβε όμως να γεννήσει χιλιάδες μικρές και πικρές ιστορίες για να στοιχειώνει τους επιζήσαντες.

Τώρα, είμαστε στις μέρες μας. Ο Φρανσουά ανασυγκροτεί την ιστορία της οικογένειάς του, μια μικρή απλή ερωτική ιστορία που παίχθηκε στο πιο δραματικό φόντο. Η κόρη του, η εγγονή του ηλικιωμένου πια Μαξίμ, τριγυρνά σε ένα μικρό νεκροταφείο κατοικίδιων ζώων. Η Ιστορία έχει επιστρέψει για τα καλά στη συνηθισμένη της πυκνότητα, αυτήν όπου τα παιδιά πρέπει να θρηνούν μόνο για το σκυλάκι τους που πέθανε.

Η ταινία κατηγορήθηκε για φορμαλισμό και ακαδημαϊκότητα. Προσωπικά τη βρήκα πολύ ενδιαφέρουσα, σπουδή μιας ελάσσονας πτυχής του πανθομολογούμενου μυστικού της ανθρώπινης βαρβαρότητας.



Αξιολόγηση: * * * (3)

Δημήτρης Δρένος

δημοσιεύθηκε στον Εξώστη, 29/5/2008

8 σχόλια:

  1. Δεν την έχω δει την ταινία αλλά διαβάζοντας τα όσα γράφεις αναρωτιέμαι αν θα δω κι εγώ αυτά που είδες, και παρουσίασες τόσο όμορφα, κι εσύ. Πέρα απο αυτό, παρακολουθώ το blog σου εδώ και καιρό και πρέπει να πω πως έχω κατενθουσιαστεί με τον τρόπο που τις παρουσιάζεις. Σαν να ήσουν κι εσύ μέρος αυτών.Συνέχισε την καλή δουλειά κι εγώ θα συνεχίσω να διαβάζω τις κριτικές σου και όταν μπορώ να βλέπω και τις ταινίες!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Εγώ την είχα δει πριν περίπου ένα χρόνο και μου άρεσε αρκετά. Νομίζω ότι ήταν απ' τις πιο ενδιαφέρουσες με θέμα το ολοκαύτωμα, κι ενώ με το ίδιο σενάριο θα μπορούσε να είναι να είναι γεμάτη συναισθηματισμούς, στην πραγματικότητα είναι αρκετά νηφάλια. Οι περισσότεροι χαρακτήρες έχουν ελαττώματα, σπάνια το βρίσκεις αυτό σε ταινίες για το ολοκαύτωμα.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Γεια σου Simurgh και με συγχωρείς πολύ για την καθυστέρηση της απάντησης.

    Συμφωνώ απόλυτα με αυτό που λες. Το ολοκαύτωμα αποτελεί ένα τεράστιο ταμπού και δεν εννοώ εδώ τις θέσεις των αρνητών του.

    Αυτό που θέλω να πω είναι πως είθισται να γίνεται αντιληπτό ως κάτι που συνέβη σε κάποιον άλλο χωροχρόνο, ως μια στιγμή παύσης του πολιτισμού μας και της ιστορίας του ανθρώπου.
    Συνέβη. Ήταν αποτρόπαιο. Και μετά όλα συνεχίστηκαν κανονικά.

    Έκτοτε λειτουργεί ως μια μαγική σχεδόν ανάμνηση σαν από μια άλλη γεωολογική περίοδο της γης, η οποία είναι σαν να υπαγορεύει ένα συγκεκριμένο τρόπο προσέγγισής του, τόσο στη δημόσια συζήτηση όσο και στις καλλιτεχνικές του προσεγγίσεις.

    Σαν να είναι ένα αρχαίο ή ιερό κείμενο το οποίο επιτάσσει μια και μοναδική του ανάγνωση.

    Κατά τη δική μου γνώμη, το ολοκαύτωμα αποτελεί βασικό κομμάτι της ιστορίας μας, απότοκό της και δε νομίζω πως αποκλείεται να ξανασυμβεί κάτι αντίστοιχο κάποια στιγμή.

    Εξάλλου μικρά ολοκαυτώματα έχουν συμβεί πολλά από τότε και μάλιστα κάποια στην Αφρική δεν ήταν καθόλου μικρά..

    Προσωπικά νομίζω πως πρέπει να το στοχαζόμαστε σε όλες τις πτυχές του και να το ανατέμνουμε σε όλες τις διαστάσεις του, δηλαδή τις πολιτικές, τις κοινωνικές και τις προσωπικές.

    [...]

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. [...] και αυτό κάνει η εν λόγω ταινία χωρίς να χαρίζεται ούτε στο φθηνό συναισθηματισμό, όπως λες και εσύ, ούτε στα μανιχαϊστικά δίπολα και ούτε και στην πολιτική ορθότητα.

    Η οποία πολιτική ορθότητα εν γένει μου φαίνεται μεγάλη μαλακία. Ποιά πολιτική ορθότητα;

    Εξάλλου το ό,τι ακόμα και σήμερα γυρίζονται ταινίες για το ολοκαύτωμα και το ό,τι συνέχεια ανακύπτει στο δημόσιο λόγο πολλών χωρών, δείχνει μια χαρά πως δεν πρόκειται για κάτι απολιθωμένο ή ιερό αλλά για ένα τεράστιο και ενεργό πεδίο πολιτικής σύγκρουσης.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Ανώνυμη ή ανώνυμε,

    σε ευχαριστώ πάρα πολύ για το σχόλιο σου και απολογούμαι που άργησα τόσο να σου απαντήσω. Πέρα από την όποια έλλειψη χρόνου, σκεφτόμουν και τι έπρεπε να απαντήσω για αυτά που μου λες.

    Σκεφτόμουν να πω ένα θερμό ευχαριστώ ή κάτι παραπάνω; Γιατί όσα μου έγραψες είναι πολύ συγκινητικά.

    Όταν γράφει κανείς κάτι δημόσια (και σε αυτά τα κειμενάκια τους συμβαίνει διπλά γιατί δημοσιεύονται και σε ένα έντυπο περιοδικάκι) είναι νομίζω μια διπλή κίνηση, ανιδιοτέλειας και ιδιοτέλειας.

    Ανιδιοτέλειας όσον αφορά την επιθυμία να μοιραστεί αυτός που γράφει όσα τυχόν ξέρει με όλους τους υπόλοιπους, και ιδιοτέλειας γιατί αναμένει την αναγνώρηση.

    Και δεν εννοώ τόσο την όποια φήμη που ακούγεται γελοίο, αλλά μια πρωταρχικότερη αναγνώριση: αυτός που σε διαβάζει να μπορεί να σχηματίσει και εικάσει στο μυαλό του μια φωνή και ένα πρόσωπο για τον άνθρωπο που έγραψε τα κείμενα που τώρα αυτός διαβάζει.

    Το ονοματεπώνυμο που βλέπεις κάτω από κάθε κείμενο να αποκτά και λίγη οντότητα, να γίνεται λιγάκι φίλος ή έστω γνωστός που θέλεις να ανταλλάξεις και μια κουβέντα μαζί του.
    [...]

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. [...] Τότε τα κείμενα ζωντανεύουνε λίγο και αποκτούνε ένα κάποιο νόημα. Και να διαβάζονται αλλά και να γράφονται.

    Όσον αφορά την προσέγγιση των ταινιών, χαίρομαι επίσης πολύ που σου αρέσει.
    Προσπαθώ σε αυτά που γράφω να κάνω ό,τι λες. Να γράφω σαν από μέσα και όχι απλώς σαν κάποιος απ' έξω που απλώς κρίνει και ενίοτε ισοπεδώνει.

    Προσπαθώ όσο γίνεται να σέβομαι τη δημιουργία που βλέπω κάθε φορά (εκτός κάποιων περιπτώσεων που οι ταινίες δε γυρίστηκαν από "αγάπη για την τέχνη" αλλά για φθηνή προπαγάνδα ή για εύκολα δολλάρια και ευρώ) και κυρίως να την αναδεικνύω, να την τοποθετώ σε εκείνο το κλειδί πρόσληψης στο οποίο νομίζω πως ανήκει.

    Κάποιες φορές ξεχνάω καλά καλά να εκφέρω κριτική γνώμη για την ταινία - όπως στην ταινία που θα αναρτήσω σε λίγο. Η τελευταία παράγραφος δεν υπήρχε στο πρωτότυπο κείμενο που δημοσιεύθηκε, την πρόσθεσα τώρα
    [...]

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. [...] Αυτό που προσπαθώ να κάνω είναι να αναδημιουργώ την ατμόσφαιρα της ταινίας. Για αυτό το λόγο και αρκετά από τα κείμενα ξεκινούν άσχετα ως προς την ταινία καθ' αυτή.

    Γιατί, όπως και να το κάνουμε, η κριτική είναι ένας διαμεσολαβημένος λόγος και μάλιστα πολλαπλά για τις τέχνες που δεν είναι καν του λόγου, όπως η μουσική και ο κινηματογράφος.

    Είναι αδύνατον οποιοδήποτε κείμενο να αγγίξει αυτό που ειδώθηκε ή ακούστηκε. Όσα και να γράφεις κανείς για ένα έργο μουσικής, ακόμα και το πιο ωραίο κείμενο ωχριά μόλις ακουστεί η πρώτη νότα.

    Έτσι και με τον κινηματογράφο.

    Χαίρομαι λοιπόν που τα κείμενα μου μοιάζουν σα να ανήκουν λίγο στις ταινίες. Αυτό ελπίζω και εγώ. Να σε κάνουν να αναμένεις την αίσθηση της ταινίας, να υπογραμμίζουν κάποιες λεπτομέρειές της, να σε παρακινούν να μπεις στο σύμπαν τους. Άπαξ και μπεις, τα λόγια - καλά ή κακά - περιττεύουν. Αναλαμβάνει η ταινία.

    [...]

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. [...] Για να κλείνω -γιατί είμαι πολυλογάς όπως μάλλον θα έχεις καταλάβει- θα χαρώ πολύ να έχω την αόρατη παρέα σου εδώ σε αυτό το μικρό μπλογκ.

    Και ίσως σε "αναγνωρίσω" και εγώ!

    ΑπάντησηΔιαγραφή