Πέμπτη 24 Οκτωβρίου 2013

ΜΥΣΤΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ (THE EAST)


Σκηνοθεσία: Ζαλ Μπατμανγκλιζ
Παίζουν: Μπριτ Μάρλνιγκ, Αλεξάντερ Σκάρσγκαρντ, Έλεν Πέητζ, Τόμπυ Κέμπελ, Ντανιέλ ΜακΝτόναλντ
Διάρκεια: 116’
2013


Ήταν δύσκολο να είσαι αριστοκράτης στα τέλη του 19ου αιώνα. Με κάποια δόση υπερβολής, κάθε βδομάδα δυο, τρεις δούκες ή βαρόνοι και σίγουρα ένας πρίγκιπας ανατινάσσονταν από μπόμπες αναρχικών. Επρόκειτο για το μύθο της αναρχικής τρομοκρατίας που πλανιόταν πάνω από την Ευρώπη. Μύθο που  καλλιεργούσαν τα αντιδραστικά καθεστώτα, μα που ταυτόχρονα απηχούσε τον πόθο των κατατρεγμένων τάξεων για μια δικαιοσύνη λαϊκή ή για μια θεοδικία. Ναι! Αν οι επίσημες εφημερίδες εμφανίζανε τους βομβιστές ως τέρατα εκφυλισμένα, στις λαϊκές διηγήσεις οι αναρχικοί μετατρέπονταν σε αρχάγγελους της δίκαιης εκδίκησης του Κυρίου.

Σήμερα, ομόθυμα καταδικάζουμε τις απολυταρχίες των προηγούμενων αιώνων. Με φρίκη αναρωτιόμαστε πώς κυβερνούσαν οι κηφήνες, επειδή – και μόνο – το αίμα τους ήταν γαλάζιο. Και ύστερα σίγουροι για το ορθό της δικής μας διακυβέρνησης, καταδικάζουμε τη βία από όπου και αν προέρχεται.

Όπως και να ‘χει, οι εβδομαδιαίες ανατινάξεις δεν περιορίσανε ικανά τον αριθμό των αριστοκρατών. Απαιτήθηκαν πόλεμοι και επαναστάσεις, το γκρέμισμα ενός ολόκληρου παλαιού κόσμου, ώστε να εισαχθούμε στο σύγχρονο δικό μας. Έναν κόσμο γεμάτο και πάλι αριστοκράτες, που πια δεν έλκουνε τις θέσεις τους από το αίμα, αλλά από τη νεφελώδη έννοια της αξιοκρατίας που αγοράζουνε στα ιδιωτικά κολέγια των ελίτ.

Πολυπληθείς είναι οι τάξεις των CEO, των διευθύνοντων συμβούλων των πολυεθνικών. Πολυεθνικών, ας πούμε, φαρμακευτικών που κάθε τόσο ακούμε πως πλαστογράφησαν κάποια κλινική δοκιμή και χίλιοι «αφρικανοί» πεθάναν ή πολυεθνικών της ενέργειας που κάθε τόσο μαθαίνουμε πως δηλητηρίασαν με απόβλητα ένα ποταμάκι και χίλια παιδιά αρρώστησαν βαριά.

Η ηρωίδα της ταινίας μας Σάρα είναι μια δυναμική και όμορφη γυναίκα. Είναι επίσης μια καλή χριστιανή που δε βρίσκει ουδεμία αντίφαση σε σχέση με τη δουλειά της. Εργάζεται για μια ιδιωτική εταιρεία που προστατεύει τις πολυεθνικές από τρομοκρατικές ενέργειες. Και αυτή τη φορά πρέπει να διεισδύσει σε μια ομάδα αναρχικών που αποκαλούνται «Οι Ανατολικοί», ώστε να τους αποκαλύψει.

Αρχικά οι τρομοκράτες θα παρουσιαστούν ως μετα-χίπηδες, καρικατούρα αντίστροφη για ένα  (μετά-) καπιταλιστικό κόσμο, όπου οι εταιρείες de facto κυβερνούν. Περιπλανώνται μες τα δάση, χιπστερίσκοι με τις γενειάδες τους και τα ρούχα τους βγαλμένα από τα lookbooks του Pull&Bear. Κάνουν γυμνοί μπάνιο, αλληλο-ταΐζονται, θυμίζουνε μια άκακη «Συντροφιά του Τσαρλς Μάνσον» που η ανάμνησή της ακόμα ταλανίζει το αμερικάνικο φαντασιακό. Μοιάζει για άλλη μια φορά σαν η εναντίωση προς το κατεστημένο να μπορεί να προκύψει μόνο μέσα από την ατομική εκκεντρικότητα.

Ωστόσο, στην πορεία η ταινία σοβαρεύει. Οι «Ανατολικοί» δηλητηριάζουνε τους δηλητηριαστές: ταΐζουν με τα ίδια τους τα φάρμακά ένα διευθυντικό συμβούλιο και βουτούν έναν πρόεδρο στα τοξικά λήμματα που αδιάφορα παράγει. Και η καλή χριστιανή Σάρα αρχίζει να κλονίζεται, βλέποντας – αυτή η πλανημένη – τις σκοτεινές πτυχές του κόσμου μας.

Οι σφαίρες δε θα αργήσουνε. Τι και αν προορίζονται μόνο για αυτά τα σχεδόν παιδιά-τρομοκράτες; Η Σάρα θα τους αρνηθεί την ανταπόδοση. «Η βία είναι φασιστική» θα πει, «ακόμα και αν έχετε δίκιο».

Είναι έτσι όμως Σάρα; Σάρα μπλεγμένη στη χριστιανική αντίφαση του «αγαπάτε αλλήλους» και της «αιώνιας κόλασης», Σάρα που στο τέλος της ταινίας ψάχνεις έναν τρίτο δρόμο – να ενημερώσεις ειρηνικά την κοινή γνώμη για τα αίσχη των εταιρειών. 

Ζούμε σε έναν κόσμο ενημέρωσης, μα τα ποταμάκια συνεχίζουν να κυλάνε μολυσμένα. Και δεν πρέπει να ξεχνούμε πως κάθε γραμμάριο άμεσης βίας έχει αποσταχθεί από τόνους έμμεσης που παράγει η κοινωνία. Οι βαρωνίσκοι κάποτε στέλναν τα κανόνια. Οι τεχνοκράτες υπογράφουνε συμβόλαια. Τότε τα θύματα στοιβάζονταν κατακόκκινα στους δρόμους. Τώρα αποσιωπούνται στις στατιστικές. 

Η βία δεν είναι ταμπού – μα πολυσύνθετο φαινόμενο. Δαιμονοποιούμε την ορατή εκδοχή της, καθαγιάζοντας την αόρατη. Σάρα, και εγώ κάθε μέρα καταδικάζω τα γηρατειά από όπου και αν προέρχονται. Μα κάθε μέρα είμαι και μια μέρα γηραιότερος.




Αξιολόγηση: * *  (2)

Δημήτρης Δρένος

δημοσιεύθηκε στο Φιλμ Νουάρ, 25/10/2013

5 σχόλια:

  1. Εμένα με απογοήτευσε η ταινία και δεν την είδα μέχρι τέλος.
    Όλο αυτο με τα παιδικά τραύματα των ηρώων ( όλα σχεδόν τα μέλη της οργάνωσης είχαν κάποιο προσωπικό λόγο για να γίνουν «τρομοκράτες») μου φάνηκε κλισέ και επιτηδευμένο.
    Μακάρι οι παρενέργειες των φαρμάκων να ήταν τόσο οφθαλμοφανείς που να μπορείς τόσο εύκολα να τις αποδείξεις. Τα πράγματα είναι πολύ πιο μπερδεμένα. Και νομίζω δε λύνονται έτσι απλά με τη βία.

    Συνέχισε να γράφεις!

    Χρόνια πολλά!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Γεια σου Simurgh - σου απαντώ με μεγάλη καθυστέρηση, όπως πάντα..

    Την είδα μέχρι τέλος επειδή α. έπρεπε :) και β. ήθελα να δω που το πάει και πώς θα καταλήξει. Μου φάνηκε αρκετά ενδιαφέρον το ότι η ταινία βάζει στο επίκεντρό της μια τρομοκρατική οργάνωση (είμαστε στις ΗΠΑ, ε;!), και μάλιστα αρκετές φορές μας αφήνει να δούμε τα πράγματα μέσα από τη ματιά των μελών της. Ακόμα περισσότερο, μάλλον καλλιεργεί μια συμπάθεια στο θεατή προς τους σκοπούς τους (αν και όχι ως προς τα μέσα - αν και ακόμα και αυτό είναι κατά κάποιον τρόπο ανοιχτό, όταν στο τέλος, βεβιασμένα, η ηρωίδα καλεί τον "αρχί-τρομοκράτη" να ακολουθήσει τον δικό της ειρηνικό "τρίτο δρόμο" και αυτός ανταπαντά και η ανταπάντησή του μάλλον είναι πιο πειστική για το θεατή από τις κοινοτυπίες της Σάρας).

    Θα έλεγα λοιπόν πως δεν είναι τόσο αφοριστική (τρομοκράτες = τέρατα) όσο η πλειοψηφία των αμερικάνικων ταινιών (συνήθως b movies ή blockbusters) που έχουν αγγίξει ένα τέτοιο θέμα.

    - έχει πολύ ενδιαφέρον να δει κανείς συγκριτικά την τελείως διαφορετική προσέγγιση των ευρωπαϊκών ταινιών στο θέμα, ίσως λόγω άλλης πολιτικής ιστορίας μετά το 1960 -

    Από κει και πέρα, μου την έσπασε αυτή η life style προσέγγιση του θέματος. Από την άλλη, και αυτό μάλλον εξηγείται ως ύστερη κληρονομιά των χίπυς, καθώς επίσης - λόγω του αχανούς της - στην Αμερική υπάρχουν ακόμα και σήμερα αρκετές "εφαρμοσμένες ουτοπίες", δηλαδή πειράματα κοινοτήτων βασισμένων σε άλλες παραδοχές και αρχές. [χαρακτηριστικά με παρέπεμψε σε αυτό η σκηνή του "αλληλο-ταΐσματος" αλλά και η χαζό-σιτουασιονιστική τελετή με τις μάσκες]

    (...)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Πάντως, ναι, είναι αφόρητα απλοϊκή μερικές φορές η ταινία (όπως επισημαίνεις και εσύ όσον αφορά τις φαρμακευτικές παρενέργειες ή την ίδια τραυματική προϊστορία των "τρομοκρατών")

    Ναι τα πράγματα είναι πολύ πιο σύνθετα. Και η βία δε λύνει τίποτα τελειωτικά. Ταυτόχρονα όμως δεν ξορκίζεται έτσι απλά. Προκύπτει νομοτελειακά νομίζω από τις αναγκαιότητες.

    Η βαθμολογία της ταινίας κατεβαίνει από το *** στο **

    ενώ καθυστερημένα σε ευχαριστώ για τις ευχές σου!

    Θα γράφω και φέτος, αν και λιγότερο. Εσύ;

    Δ.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Δε ξέρω αν θα ξαναγράψω, βλέπω πλέον πολύ σπάνια ταινίες.
    Τον τελευταίο καιρό βλέπω ξανά και ξανά τη sophie scholl.
    :-)

    Μια περσική ταινία μικρού μήκους που μου άρεσε είναι αυτή: http://anahita.mixform.com/videos/1506-when-the-kid-was-a-kid

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Ωραία ταινία ήταν η Sophie Scholl. Ήταν και από τις πρώτες που είχα γράψει ποτέ κριτική για το περιοδιό, κάπου το 2006 αν θυμάμαι καλά είχε βγει. Αν βρω το κείμενο θα το ανεβάσω.

    Θα την δω την ταινία που μου είπες

    Γεια σου

    ΑπάντησηΔιαγραφή