Σκηνοθεσία: Ζαλ Μπατμανγκλιζ
Παίζουν: Μπριτ Μάρλνιγκ, Αλεξάντερ Σκάρσγκαρντ, Έλεν Πέητζ, Τόμπυ Κέμπελ, Ντανιέλ ΜακΝτόναλντ
Διάρκεια: 116’
2013
Ήταν δύσκολο να είσαι αριστοκράτης στα τέλη του 19ου αιώνα. Με κάποια δόση υπερβολής, κάθε βδομάδα δυο, τρεις δούκες ή βαρόνοι και σίγουρα ένας πρίγκιπας ανατινάσσονταν από μπόμπες αναρχικών. Επρόκειτο για το μύθο της αναρχικής τρομοκρατίας που πλανιόταν πάνω από την Ευρώπη. Μύθο που καλλιεργούσαν τα αντιδραστικά καθεστώτα, μα που ταυτόχρονα απηχούσε τον πόθο των κατατρεγμένων τάξεων για μια δικαιοσύνη λαϊκή ή για μια θεοδικία. Ναι! Αν οι επίσημες εφημερίδες εμφανίζανε τους βομβιστές ως τέρατα εκφυλισμένα, στις λαϊκές διηγήσεις οι αναρχικοί μετατρέπονταν σε αρχάγγελους της δίκαιης εκδίκησης του Κυρίου.
Σήμερα, ομόθυμα καταδικάζουμε τις
απολυταρχίες των προηγούμενων αιώνων. Με φρίκη αναρωτιόμαστε πώς κυβερνούσαν οι
κηφήνες, επειδή – και μόνο – το αίμα τους ήταν γαλάζιο. Και ύστερα σίγουροι για
το ορθό της δικής μας διακυβέρνησης, καταδικάζουμε τη βία από όπου και αν
προέρχεται.
Όπως και να ‘χει, οι εβδομαδιαίες
ανατινάξεις δεν περιορίσανε ικανά τον αριθμό των αριστοκρατών. Απαιτήθηκαν
πόλεμοι και επαναστάσεις, το γκρέμισμα ενός ολόκληρου παλαιού κόσμου, ώστε να
εισαχθούμε στο σύγχρονο δικό μας. Έναν κόσμο γεμάτο και πάλι αριστοκράτες, που πια
δεν έλκουνε τις θέσεις τους από το αίμα, αλλά από τη νεφελώδη έννοια της
αξιοκρατίας που αγοράζουνε στα ιδιωτικά κολέγια των ελίτ.
Πολυπληθείς είναι οι τάξεις των CEO, των διευθύνοντων
συμβούλων των πολυεθνικών. Πολυεθνικών, ας πούμε, φαρμακευτικών που κάθε τόσο
ακούμε πως πλαστογράφησαν κάποια κλινική δοκιμή και χίλιοι «αφρικανοί» πεθάναν
ή πολυεθνικών της ενέργειας που κάθε τόσο μαθαίνουμε πως δηλητηρίασαν με
απόβλητα ένα ποταμάκι και χίλια παιδιά αρρώστησαν βαριά.
Η ηρωίδα της ταινίας μας Σάρα
είναι μια δυναμική και όμορφη γυναίκα. Είναι επίσης μια καλή χριστιανή που δε
βρίσκει ουδεμία αντίφαση σε σχέση με τη δουλειά της. Εργάζεται για μια ιδιωτική
εταιρεία που προστατεύει τις πολυεθνικές από τρομοκρατικές ενέργειες. Και αυτή
τη φορά πρέπει να διεισδύσει σε μια ομάδα αναρχικών που αποκαλούνται «Οι
Ανατολικοί», ώστε να τους αποκαλύψει.
Αρχικά οι τρομοκράτες θα παρουσιαστούν
ως μετα-χίπηδες, καρικατούρα αντίστροφη για ένα
(μετά-) καπιταλιστικό κόσμο, όπου οι εταιρείες de facto κυβερνούν.
Περιπλανώνται μες τα δάση, χιπστερίσκοι με τις γενειάδες τους και τα ρούχα τους
βγαλμένα από τα lookbooks του Pull&Bear. Κάνουν γυμνοί μπάνιο,
αλληλο-ταΐζονται, θυμίζουνε μια άκακη «Συντροφιά του Τσαρλς Μάνσον» που η
ανάμνησή της ακόμα ταλανίζει το αμερικάνικο φαντασιακό. Μοιάζει για άλλη μια
φορά σαν η εναντίωση προς το κατεστημένο να μπορεί να προκύψει μόνο μέσα από την
ατομική εκκεντρικότητα.
Ωστόσο, στην πορεία η ταινία
σοβαρεύει. Οι «Ανατολικοί» δηλητηριάζουνε τους δηλητηριαστές: ταΐζουν με τα
ίδια τους τα φάρμακά ένα διευθυντικό συμβούλιο και βουτούν έναν πρόεδρο στα
τοξικά λήμματα που αδιάφορα παράγει. Και η καλή χριστιανή Σάρα αρχίζει να κλονίζεται,
βλέποντας – αυτή η πλανημένη – τις σκοτεινές πτυχές του κόσμου μας.
Οι σφαίρες δε θα αργήσουνε. Τι και
αν προορίζονται μόνο για αυτά τα σχεδόν παιδιά-τρομοκράτες; Η Σάρα θα τους αρνηθεί
την ανταπόδοση. «Η βία είναι φασιστική» θα πει, «ακόμα και αν έχετε δίκιο».
Είναι έτσι όμως Σάρα; Σάρα
μπλεγμένη στη χριστιανική αντίφαση του «αγαπάτε αλλήλους» και της «αιώνιας
κόλασης», Σάρα που στο τέλος της ταινίας ψάχνεις έναν τρίτο δρόμο – να
ενημερώσεις ειρηνικά την κοινή γνώμη για τα αίσχη των εταιρειών.
Ζούμε σε έναν κόσμο ενημέρωσης,
μα τα ποταμάκια συνεχίζουν να κυλάνε μολυσμένα. Και δεν πρέπει να ξεχνούμε πως
κάθε γραμμάριο άμεσης βίας έχει αποσταχθεί από τόνους έμμεσης που παράγει η
κοινωνία. Οι βαρωνίσκοι κάποτε στέλναν τα κανόνια. Οι τεχνοκράτες υπογράφουνε
συμβόλαια. Τότε τα θύματα στοιβάζονταν κατακόκκινα στους δρόμους. Τώρα αποσιωπούνται
στις στατιστικές.
Η βία δεν είναι ταμπού – μα
πολυσύνθετο φαινόμενο. Δαιμονοποιούμε την ορατή εκδοχή της, καθαγιάζοντας την
αόρατη. Σάρα, και εγώ κάθε μέρα καταδικάζω τα γηρατειά από όπου και αν
προέρχονται. Μα κάθε μέρα είμαι και μια μέρα γηραιότερος.
Αξιολόγηση: * * (2)
Δημήτρης Δρένος
δημοσιεύθηκε στο Φιλμ Νουάρ, 25/10/2013
